Wat kost het om mijn piano te laten stemmen?
Dit is een vraag die veel aan mij gesteld wordt. Er is geen vast antwoord. Je kunt geen vast tarief aan iemand door de telefoon geven wanneer je niet weet precies wat je te wachten staat. Een vaste klant waar je twee keer per jaar komt, betaalt een vast tarief, maar voor iemand die opbelt en zegt dat zijn/haar piano jaren niet gestemd is, kan het een andere situatie zijn. Als ik denk dat het wat extra tijd zal kosten, bespreek ik dat van tevoren met de klant. Als het meer dan 1½ uur tijd in beslag neemt dan reken ik iets meer voor het extra werk. Soms lukt het niet in een bezoek om de piano in orde te krijgen en moet er een nieuwe afspraak gemaakt worden.
Mijn stemtarief begint vanaf € 85 (inclusief BTW).
Waarom moet een piano eigenlijk gestemd worden?
De snaren van een piano staan onder enorme spanning. Deze spanning wil terug naar nul, dus een piano (net als alle snaarinstrumenten) gaan langzaam van stem af (ook als ze niet bespeeld worden). De tweede factor is dat veel van de structuur van een piano die deze spanning vast moet houden van ‘levend’ materiaal is gemaakt: hout. De zangbodem, bruggen, achterbalken, stemblok, en de kast: het is allemaal hout, en dit hout reageert op veranderingen in luchtvochtigheid en ook op temperatuurwisselingen. Dus vaak en veel veranderingen in luchtvochtigheid en temperatuurwisselingen leiden tot steminstabiliteit. Bijvoorbeeld een strenge vorstperiode met extreem lage luchtvochtigheid, gevolgd door zachter weer kan een drastisch effect hebben op de stabiliteit van uw instrument.
Hoe vaak moet er gestemd worden?
Het boekje zegt twee keer per jaar. Sommige piano’s kunnen extreem stabiel zijn (bij oude dames die nog geen centrale verwarming hebben!). En sommige zijn aan een stembeurt toe na twee of drie maanden. Nieuwe piano’s moeten juist vaker gestemd worden, meestal vier keer per jaar, tot ze stabiel zijn. De nieuwe snaren moeten uitrekken en dit kan twee tot vijf jaar duren. Na een verhuizing moet uw piano een maand staan om te acclimatiseren in zijn nieuwe omgeving. Pas daarna kan hij weer gestemd worden.
Hoe gaat dat in de praktijk?
De pianostemmer luistert met behulp van zijn stemvork naar de stemhoogte van de piano. Als het mogelijk is, stemt hij het instrument op ‘concerthoogte’ A440 hz (trillingen per seconde). Alle noten moeten de juiste relatie hebben met deze eerste beginnende toon. Het middelste octaaf rond middel C wordt als eerste gestemd door op de trillingen te letten die plaatsvinden tussen de verschillende intervals. Als dit eerste octaaf: de ‘temperatuur’ klaar is dan worden alle octaven afgestemd met deze. Soms staat de piano te laag om in een keer op A440 te stemmen en moet hij eerst ‘opgetrokken’ worden naar de nieuwe hoogte en grof gestemd worden. Op een later tijdstip als de piano ’gesettled’ is kan hij fijn afgestemd worden.
Het gebeurt soms dat een piano die te laag staat niet meer kan worden opgetrokken. Structurele schade of verroeste snaren zijn de meest voorkomende oorzaken van deze situatie. Wist u overigens dat de collectieve spanning van alle snaren samen 20.000 kg is.
Hoe lang duurt een stembeurt?
Over het algemeen 1½ uur. Het hangt af van de staat van de piano!! De stemmer pakt zijn gereedschappen in en uit, geeft advies, schrijft een rekening uit, etc. Als de pianostemmer mankementen vindt die niet ter plekke gecorrigeerd kunnen worden, dan moet er een vervolgafspraak gemaakt worden.
Maar ik speel zo weinig op dit moment! Ik sla een paar stembeurten over
Terwijl het waar is dat de piano van een professionele musicus die vier of vijf uur per dag speelt, wat vaker gestemd zou moeten worden, is het niet aan te raden om totaal op te houden met het onderhoud van uw instrument als u een periode meemaakt waarin de piano nauwelijks gebruikt wordt. Zoals boven uitgelegd, zijn wisselingen in vocht en temperatuur toch de grootste factoren voor het ontstemd raken van uw instrument…en wat denkt u van de kans dat er ongedierte in uw piano komt? Over de jaren heen heb ik veel schade gezien die veroorzaakt was door motten die pianovilt zo lekker vinden en niet te vergeten muizen die de klaviertafel een heerlijke plek vinden om in te wonen, vooral ook omdat er zoveel nestmateriaal voorhanden is! Muizen kunnen zowel vilt beschadigen als aan de houten onderdelen van het mechaniek knabbelen en tegen de snaren urineren, met drastische gevolgen voor uw speelplezier zowel als van uw portemonnee!
Deze schade had voorkomen kunnen worden als er om het half jaar iemand (in dit geval uw pianostemmer) zijn neus in de binnenkant van uw piano had gestoken en het gevaar op tijd had ontdekt.